มะระขี้นกคืออะไร?
มะระขี้นก (Momordica charantia L.) เป็นพืชผักพื้นบ้านที่พบได้ทั่วไปในประเทศไทยและประเทศเขตร้อน มีลักษณะเป็นเถาเลื้อย มือเกาะ ลำต้นเป็นเหลี่ยมและมีขนปกคลุม ผลมีรูปร่างคล้ายกระสวย ผิวขรุขระ และมีรสขมจัด นิยมใช้เป็นอาหารและสมุนไพรเพื่อบำรุงร่างกายและรักษาโรคต่าง ๆ
ชื่อเรียกท้องถิ่นของมะระขี้นก
- ภาคเหนือ: มะห่อย, มะไห่, มะนอย, ผักไห่, ผักไซ
- ภาคกลาง: มะระขี้นก, มะร้อยรู
- ภาคอีสาน: ผักไซ, ผักสะไล
- ภาคใต้: ผักเหย, ผักไห
- กลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง (แม่ฮ่องสอน): สุพะซู, สุพะเด
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของมะระขี้นก
- ลำต้น: เป็นเถาเลื้อย มีมือเกาะช่วยยึดเกาะกับค้างหรือต้นไม้
- ใบ: ใบเดี่ยว รูปฝ่ามือ ขอบใบหยักลึก มีขนปกคลุม
- ดอก: ออกเป็นดอกเดี่ยว สีเหลือง มีทั้งดอกตัวผู้และตัวเมียในต้นเดียวกัน
- ผล: ทรงกระบอก ผิวขรุขระ สีเขียวเข้ม เมื่อสุกเปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือส้ม ภายในมีเมล็ดสีแดง
- เมล็ด: แบน แข็ง สีน้ำตาลแดง
คุณค่าทางโภชนาการของมะระขี้นก (ต่อ 100 กรัม)
มะระขี้นกอุดมไปด้วยสารอาหารที่เป็นประโยชน์ ได้แก่:
- พลังงาน: 17 กิโลแคลอรี
- โปรตีน: 1 กรัม
- ไขมัน: 0.2 กรัม
- คาร์โบไฮเดรต: 3.7 กรัม
- ใยอาหาร: 2.6 กรัม
- วิตามินซี: 84 มิลลิกรัม
- วิตามินเอ: 471 IU
- แคลเซียม: 19 มิลลิกรัม
- ธาตุเหล็ก: 0.43 มิลลิกรัม
- โพแทสเซียม: 296 มิลลิกรัม
สรรพคุณของมะระขี้นกต่อสุขภาพ
- ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด – มีสารคาแรนติน (Charantin) และเลคติน (Lectin) ที่ช่วยกระตุ้นการหลั่งอินซูลินจากตับอ่อน
- ช่วยบำรุงตับและไต – ช่วยล้างสารพิษในร่างกายและฟื้นฟูการทำงานของตับ
- ช่วยลดไขมันในเลือด – ลดคอเลสเตอรอลและป้องกันโรคหัวใจ
- เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน – วิตามินซีช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและต้านอนุมูลอิสระ
- ช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ – มีสารช่วยขับลมในทางเดินอาหาร
- มีฤทธิ์ต้านมะเร็ง – สารในมะระขี้นกสามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งบางชนิด
- ช่วยขับพยาธิ – มีสารที่สามารถช่วยกำจัดพยาธิในลำไส้
- ช่วยบรรเทาอาการไข้ – มีฤทธิ์ลดไข้ แก้อาการร้อนใน
วิธีการปลูกมะระขี้นก
- เตรียมดินและพื้นที่ปลูก – ใช้ดินร่วนซุยที่ระบายน้ำดี
- การเพาะเมล็ด – แช่เมล็ดในน้ำอุ่นประมาณ 8-12 ชั่วโมงก่อนนำไปปลูก
- การปลูก – หยอดเมล็ดลงในหลุมปลูก ลึกประมาณ 1-2 เซนติเมตร
- การดูแลรักษา
- รดน้ำวันละ 1-2 ครั้ง
- ใช้ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยคอกเพื่อบำรุงดิน
- ขึงค้างให้เถามะระเลื้อยขึ้นไปเพื่อป้องกันโรคและแมลง
- การเก็บเกี่ยว – สามารถเก็บเกี่ยวผลอ่อนที่มีสีเขียวเข้มได้เมื่ออายุประมาณ 50-60 วันหลังปลูก
เมนูอาหารที่ทำจากมะระขี้นก
1. อาหารไทย
- แกงจืดมะระขี้นกยัดไส้หมูสับ – เมนูยอดนิยม ใช้มะระขี้นกผ่าครึ่ง คว้านเมล็ดออก แล้วยัดไส้หมูสับปรุงรส จากนั้นนำไปต้มในน้ำซุปกระดูกหมูจนมะระนุ่ม
- มะระขี้นกผัดไข่ – หั่นมะระเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วนำไปผัดกับไข่และเครื่องปรุงรส เพิ่มกระเทียมเพื่อเพิ่มความหอม
- มะระขี้นกผัดพริกแกงใส่หมูหรือไก่ – ผัดกับพริกแกงใต้ เพิ่มความเผ็ดร้อน ตัดรสขมของมะระ
- แกงป่ามะระขี้นกใส่ไก่ – ใช้พริกแกงป่าปรุงรส ต้มกับมะระขี้นกและเนื้อไก่ ให้รสชาติเผ็ดร้อน อร่อยเข้มข้น
- มะระขี้นกทอดกรอบ – หั่นมะระบาง ๆ แล้วนำไปชุบแป้งทอด กรอบอร่อย รับประทานเป็นของว่างหรือเครื่องเคียง
2. อาหารสุขภาพ
- น้ำมะระขี้นกปั่น – ปั่นมะระขี้นกสดกับน้ำผึ้งและมะนาว ดื่มเพื่อช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดและล้างสารพิษในร่างกาย
- มะระขี้นกอบแห้ง – ใช้ชงเป็นชาเพื่อช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดและบำรุงสุขภาพ
- มะระขี้นกดองน้ำเกลือ – นำมะระขี้นกไปดองในน้ำเกลือและน้ำส้มสายชู ให้รสเปรี้ยวเค็ม กินเป็นเครื่องเคียง
3. อาหารพื้นบ้านจากภาคต่าง ๆ
- ลาบมะระขี้นก (ภาคอีสาน) – ใช้มะระขี้นกสับละเอียด ผสมกับเครื่องลาบ ปรุงรสด้วยพริกป่น ข้าวคั่ว และน้ำปลา
- ต้มส้มมะระขี้นก (ภาคใต้) – ใช้มะระขี้นกต้มในน้ำซุปที่ปรุงด้วยขมิ้น น้ำมะขามเปียก และพริกแกงใต้
- แกงฮังเลมะระขี้นก (ภาคเหนือ) – ใส่มะระขี้นกร่วมกับหมูสามชั้นในแกงฮังเล รสชาติเข้มข้น
เคล็ดลับลดความขมของมะระขี้นก
- แช่น้ำเกลือ – หั่นมะระเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วแช่ในน้ำเกลือประมาณ 10-15 นาที
- ลวกในน้ำเดือด – นำมะระไปลวกในน้ำเดือดประมาณ 1 นาที แล้วแช่น้ำเย็นทันที
- ขูดผิวเบา ๆ – ใช้มีดขูดผิวด้านนอกของมะระออกเล็กน้อย
- ผัดกับเครื่องเทศรสจัด – ใช้พริกแกงหรือพริกไทยเพื่อช่วยลดรสขม
ศักยภาพทางเศรษฐกิจและโอกาสทางการตลาดของมะระขี้นก
มะระขี้นกเป็นพืชที่มีความต้องการสูงในตลาดทั้งในประเทศและต่างประเทศ สามารถพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์แปรรูป เช่น:
- ชาใบมะระขี้นก – ใช้ชงดื่มเพื่อลดน้ำตาลในเลือด
- น้ำมะระขี้นกสกัด – เป็นเครื่องดื่มสมุนไพรเพื่อสุขภาพ
- มะระขี้นกอบแห้ง – ใช้เป็นสมุนไพรในอุตสาหกรรมยาและอาหารเสริม
สรุป
มะระขี้นกเป็นพืชสมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย แม้ว่าจะมีรสขม แต่สามารถนำไปปรุงอาหารได้หลากหลาย นอกจากนี้ ยังเป็นพืชที่ปลูกง่ายและสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร การพัฒนาและแปรรูปมะระขี้นกสามารถช่วยเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและเป็นแหล่งอาหารที่ดีต่อสุขภาพของผู้บริโภค
หากคุณชื่นชอบบทความนี้ อย่าลืมแชร์ให้เพื่อน ๆ ได้เรียนรู้เกี่ยวกับมะระขี้นกมากขึ้น! 🌿
