มะระขี้นก (Wild Bitter Melon)

มะระขี้นกคืออะไร?

มะระขี้นก (Momordica charantia L.) เป็นพืชผักพื้นบ้านที่พบได้ทั่วไปในประเทศไทยและประเทศเขตร้อน มีลักษณะเป็นเถาเลื้อย มือเกาะ ลำต้นเป็นเหลี่ยมและมีขนปกคลุม ผลมีรูปร่างคล้ายกระสวย ผิวขรุขระ และมีรสขมจัด นิยมใช้เป็นอาหารและสมุนไพรเพื่อบำรุงร่างกายและรักษาโรคต่าง ๆ


ชื่อเรียกท้องถิ่นของมะระขี้นก

  • ภาคเหนือ: มะห่อย, มะไห่, มะนอย, ผักไห่, ผักไซ
  • ภาคกลาง: มะระขี้นก, มะร้อยรู
  • ภาคอีสาน: ผักไซ, ผักสะไล
  • ภาคใต้: ผักเหย, ผักไห
  • กลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง (แม่ฮ่องสอน): สุพะซู, สุพะเด

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของมะระขี้นก

  • ลำต้น: เป็นเถาเลื้อย มีมือเกาะช่วยยึดเกาะกับค้างหรือต้นไม้
  • ใบ: ใบเดี่ยว รูปฝ่ามือ ขอบใบหยักลึก มีขนปกคลุม
  • ดอก: ออกเป็นดอกเดี่ยว สีเหลือง มีทั้งดอกตัวผู้และตัวเมียในต้นเดียวกัน
  • ผล: ทรงกระบอก ผิวขรุขระ สีเขียวเข้ม เมื่อสุกเปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือส้ม ภายในมีเมล็ดสีแดง
  • เมล็ด: แบน แข็ง สีน้ำตาลแดง
มะระขี้นก (Wild Bitter Melon)

คุณค่าทางโภชนาการของมะระขี้นก (ต่อ 100 กรัม)

มะระขี้นกอุดมไปด้วยสารอาหารที่เป็นประโยชน์ ได้แก่:

  • พลังงาน: 17 กิโลแคลอรี
  • โปรตีน: 1 กรัม
  • ไขมัน: 0.2 กรัม
  • คาร์โบไฮเดรต: 3.7 กรัม
  • ใยอาหาร: 2.6 กรัม
  • วิตามินซี: 84 มิลลิกรัม
  • วิตามินเอ: 471 IU
  • แคลเซียม: 19 มิลลิกรัม
  • ธาตุเหล็ก: 0.43 มิลลิกรัม
  • โพแทสเซียม: 296 มิลลิกรัม

สรรพคุณของมะระขี้นกต่อสุขภาพ

  1. ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด – มีสารคาแรนติน (Charantin) และเลคติน (Lectin) ที่ช่วยกระตุ้นการหลั่งอินซูลินจากตับอ่อน
  2. ช่วยบำรุงตับและไต – ช่วยล้างสารพิษในร่างกายและฟื้นฟูการทำงานของตับ
  3. ช่วยลดไขมันในเลือด – ลดคอเลสเตอรอลและป้องกันโรคหัวใจ
  4. เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน – วิตามินซีช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและต้านอนุมูลอิสระ
  5. ช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ – มีสารช่วยขับลมในทางเดินอาหาร
  6. มีฤทธิ์ต้านมะเร็ง – สารในมะระขี้นกสามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งบางชนิด
  7. ช่วยขับพยาธิ – มีสารที่สามารถช่วยกำจัดพยาธิในลำไส้
  8. ช่วยบรรเทาอาการไข้ – มีฤทธิ์ลดไข้ แก้อาการร้อนใน
มะระขี้นก (Wild Bitter Melon)

วิธีการปลูกมะระขี้นก

  1. เตรียมดินและพื้นที่ปลูก – ใช้ดินร่วนซุยที่ระบายน้ำดี
  2. การเพาะเมล็ด – แช่เมล็ดในน้ำอุ่นประมาณ 8-12 ชั่วโมงก่อนนำไปปลูก
  3. การปลูก – หยอดเมล็ดลงในหลุมปลูก ลึกประมาณ 1-2 เซนติเมตร
  4. การดูแลรักษา
    • รดน้ำวันละ 1-2 ครั้ง
    • ใช้ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยคอกเพื่อบำรุงดิน
    • ขึงค้างให้เถามะระเลื้อยขึ้นไปเพื่อป้องกันโรคและแมลง
  5. การเก็บเกี่ยว – สามารถเก็บเกี่ยวผลอ่อนที่มีสีเขียวเข้มได้เมื่ออายุประมาณ 50-60 วันหลังปลูก

เมนูอาหารที่ทำจากมะระขี้นก

1. อาหารไทย

  • แกงจืดมะระขี้นกยัดไส้หมูสับ – เมนูยอดนิยม ใช้มะระขี้นกผ่าครึ่ง คว้านเมล็ดออก แล้วยัดไส้หมูสับปรุงรส จากนั้นนำไปต้มในน้ำซุปกระดูกหมูจนมะระนุ่ม
  • มะระขี้นกผัดไข่ – หั่นมะระเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วนำไปผัดกับไข่และเครื่องปรุงรส เพิ่มกระเทียมเพื่อเพิ่มความหอม
  • มะระขี้นกผัดพริกแกงใส่หมูหรือไก่ – ผัดกับพริกแกงใต้ เพิ่มความเผ็ดร้อน ตัดรสขมของมะระ
  • แกงป่ามะระขี้นกใส่ไก่ – ใช้พริกแกงป่าปรุงรส ต้มกับมะระขี้นกและเนื้อไก่ ให้รสชาติเผ็ดร้อน อร่อยเข้มข้น
  • มะระขี้นกทอดกรอบ – หั่นมะระบาง ๆ แล้วนำไปชุบแป้งทอด กรอบอร่อย รับประทานเป็นของว่างหรือเครื่องเคียง

2. อาหารสุขภาพ

  • น้ำมะระขี้นกปั่น – ปั่นมะระขี้นกสดกับน้ำผึ้งและมะนาว ดื่มเพื่อช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดและล้างสารพิษในร่างกาย
  • มะระขี้นกอบแห้ง – ใช้ชงเป็นชาเพื่อช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดและบำรุงสุขภาพ
  • มะระขี้นกดองน้ำเกลือ – นำมะระขี้นกไปดองในน้ำเกลือและน้ำส้มสายชู ให้รสเปรี้ยวเค็ม กินเป็นเครื่องเคียง

3. อาหารพื้นบ้านจากภาคต่าง ๆ

  • ลาบมะระขี้นก (ภาคอีสาน) – ใช้มะระขี้นกสับละเอียด ผสมกับเครื่องลาบ ปรุงรสด้วยพริกป่น ข้าวคั่ว และน้ำปลา
  • ต้มส้มมะระขี้นก (ภาคใต้) – ใช้มะระขี้นกต้มในน้ำซุปที่ปรุงด้วยขมิ้น น้ำมะขามเปียก และพริกแกงใต้
  • แกงฮังเลมะระขี้นก (ภาคเหนือ) – ใส่มะระขี้นกร่วมกับหมูสามชั้นในแกงฮังเล รสชาติเข้มข้น

เคล็ดลับลดความขมของมะระขี้นก

  1. แช่น้ำเกลือ – หั่นมะระเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วแช่ในน้ำเกลือประมาณ 10-15 นาที
  2. ลวกในน้ำเดือด – นำมะระไปลวกในน้ำเดือดประมาณ 1 นาที แล้วแช่น้ำเย็นทันที
  3. ขูดผิวเบา ๆ – ใช้มีดขูดผิวด้านนอกของมะระออกเล็กน้อย
  4. ผัดกับเครื่องเทศรสจัด – ใช้พริกแกงหรือพริกไทยเพื่อช่วยลดรสขม

ศักยภาพทางเศรษฐกิจและโอกาสทางการตลาดของมะระขี้นก

มะระขี้นกเป็นพืชที่มีความต้องการสูงในตลาดทั้งในประเทศและต่างประเทศ สามารถพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์แปรรูป เช่น:

  • ชาใบมะระขี้นก – ใช้ชงดื่มเพื่อลดน้ำตาลในเลือด
  • น้ำมะระขี้นกสกัด – เป็นเครื่องดื่มสมุนไพรเพื่อสุขภาพ
  • มะระขี้นกอบแห้ง – ใช้เป็นสมุนไพรในอุตสาหกรรมยาและอาหารเสริม

สรุป

มะระขี้นกเป็นพืชสมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย แม้ว่าจะมีรสขม แต่สามารถนำไปปรุงอาหารได้หลากหลาย นอกจากนี้ ยังเป็นพืชที่ปลูกง่ายและสามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกร การพัฒนาและแปรรูปมะระขี้นกสามารถช่วยเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจและเป็นแหล่งอาหารที่ดีต่อสุขภาพของผู้บริโภค

หากคุณชื่นชอบบทความนี้ อย่าลืมแชร์ให้เพื่อน ๆ ได้เรียนรู้เกี่ยวกับมะระขี้นกมากขึ้น! 🌿