แคนา คืออะไร?
แคนา (Dolichandrone serrulata) เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางที่พบได้ทั่วไปในประเทศไทย มีชื่อเรียกอื่น ๆ เช่น แคป่า, แคขาว, แคเก็ตถวา, แคทราย เป็นต้น แคนาได้รับความนิยมในการปลูกทั้งเพื่อการตกแต่งภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา และยังเป็นไม้ล้อมที่ถูกนำไปปลูกในโครงการบ้านจัดสรร สวนสาธารณะ และสถานที่ราชการ นอกจากนี้ ดอกของแคนายังสามารถนำมาทำอาหารได้ เช่น แกงส้มดอกแคนา
ด้วยคุณสมบัติที่โตเร็ว ทนทาน และให้ร่มเงาดี แคนาจึงเป็นต้นไม้ยอดนิยมสำหรับงานภูมิทัศน์และการปลูกในพื้นที่ขนาดใหญ่
ลักษณะของต้นแคนา
1. ลำต้น
- เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงประมาณ 10-25 เมตร
- เปลือกต้นสีน้ำตาลอมเทา ผิวเรียบหรือแตกเป็นสะเก็ดเล็กน้อย
- แตกกิ่งก้านเป็นพุ่มโปร่ง ให้ร่มเงาดี
2. ใบ
- ใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 5-7 คู่
- รูปใบเป็นรีหรือไข่กลับ ปลายใบแหลม โคนใบสอบ
- ใบมีสีเขียวสดเมื่ออ่อน และเปลี่ยนเป็นสีเขียวเข้มเมื่อแก่
3. ดอก
- ออกดอกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง มี 3-7 ดอกต่อช่อ
- ดอกสีขาวขนาดใหญ่ มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ
- ดอกมีลักษณะเป็นรูปแตร ยาว 6-12 เซนติเมตร
- ดอกบานตอนกลางคืน และร่วงในตอนเช้า
4. ผลและเมล็ด
- ฝักแบน ยาว 30-100 เซนติเมตร
- ฝักแก่จะแตกออกและปล่อยเมล็ดที่มีปีกบางเบา ปลิวไปตามลม
แคนากับไม้ล้อม และการขุดล้อมไปปลูก
แคนาเป็นไม้ล้อมยอดนิยมสำหรับบ้านจัดสรรและสวนสาธารณะ
ต้นแคนาเป็นหนึ่งใน ไม้ล้อม ที่ได้รับความนิยมในการปลูกเพื่อให้ร่มเงาและตกแต่งภูมิทัศน์ โดยเฉพาะในโครงการบ้านจัดสรร สวนสาธารณะ และพื้นที่ราชการ
ทำไมแคนาถึงเหมาะกับการเป็นไม้ล้อม?
- โตเร็วและปรับตัวง่าย – สามารถเติบโตได้ในหลายสภาพดิน ทนแล้งได้ดี
- ให้ร่มเงาดี – กิ่งก้านเป็นพุ่มโปร่ง ไม่ทึบจนเกินไป
- ดอกสวยงามและมีกลิ่นหอม – เพิ่มเสน่ห์ให้กับสถานที่ปลูก
- รากไม่ทำลายโครงสร้าง – เหมาะสำหรับปลูกใกล้บ้านและถนน
กระบวนการขุดล้อมต้นแคนาไปปลูกใหม่
การขุดล้อมเป็นกระบวนการย้ายต้นไม้ที่เติบโตแล้วไปปลูกในที่ใหม่ โดยใช้เทคนิคเฉพาะเพื่อลดความเสียหายต่อต้นไม้
ขั้นตอนการขุดล้อมต้นแคนา
- เลือกต้นไม้ที่เหมาะสม – ต้นแคนาที่มีขนาด 4-10 นิ้ว เหมาะแก่การขุดล้อม
- ตัดแต่งกิ่ง – ลดใบและกิ่งบางส่วนเพื่อลดการคายน้ำ
- ขุดดินรอบโคนต้น – ค่อย ๆ ขุดรอบรากให้เป็นกระบอกดินเพื่อรักษาราก
- ห่อรากด้วยกระสอบหรือพลาสติก – เพื่อให้ดินติดรากและป้องกันความเสียหาย
- ขนย้ายไปยังจุดหมายปลายทาง – ใช้รถบรรทุกขนาดใหญ่ขนย้ายไปปลูก
- ปลูกใหม่ในพื้นที่ที่เตรียมไว้ – ขุดหลุมกว้างกว่ารากเล็กน้อย ใส่ปุ๋ยรองก้นหลุม และรดน้ำให้ชุ่ม
การดูแลหลังจากย้ายปลูก
- ควรรดน้ำสม่ำเสมอในช่วง 2-3 เดือนแรก
- ใช้ไม้ค้ำยันป้องกันต้นล้ม
- ใส่ปุ๋ยอินทรีย์เพื่อช่วยให้รากตั้งตัวเร็วขึ้น
ประโยชน์ของต้นแคนา
1. การนำไปใช้ในอาหาร
- ดอกแคนา นิยมรับประทานในอาหารไทย เช่น
- แกงส้มดอกแคนา
- ดอกแคนาลวกจิ้มน้ำพริก
- ผัดดอกแคนากับน้ำมันหอย
- ใส่ในแกงเลียง
2. สมุนไพรและสรรพคุณทางยา
| ส่วนของพืช | สรรพคุณ | วิธีใช้ |
|---|---|---|
| ราก | บำรุงโลหิต ขับลม | ต้มดื่มเป็นน้ำสมุนไพร |
| เปลือกต้น | แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ | ต้มน้ำดื่ม |
| ใบ | ใช้ตำพอกแผล ลดอักเสบ | ใช้สดหรือต้มเป็นยา |
| ดอก | ขับเสมหะ บำรุงร่างกาย | รับประทานเป็นอาหาร |
| เมล็ด | แก้ปวดประสาท แก้โรคชัก | ใช้บดเป็นยา |
3. การใช้ประโยชน์อื่น ๆ
- เป็น ไม้ให้ร่มเงา ในบ้านและสวน
- เป็น ไม้ประดับริมถนน
- ใช้ทำ เฟอร์นิเจอร์, เสา, คาน, ฝาบ้าน
สรุป
แคนา (Dolichandrone serrulata) เป็นต้นไม้ที่มีประโยชน์หลากหลาย ทั้งในแง่ของการใช้เป็นอาหาร สมุนไพร ไม้ประดับ และเป็น ไม้ล้อมยอดนิยม สำหรับปลูกในโครงการบ้านจัดสรรและสวนสาธารณะ เนื่องจากโตเร็ว ให้ร่มเงาดี และดอกสวยงาม
