ผักแพว (ชื่อวิทยาศาสตร์: Persicaria odorata) ชื่อเรียกภาษาอังกฤษว่า Vietnamese coriander หรือ Vietnamese mint หรือที่รู้จักกันในชื่ออื่นๆ เช่น ผักไผ่ ผักแพ้ว หรือผักแจง เป็นผักสมุนไพรพื้นบ้านของไทย โดยเฉพาะในภาคเหนือและภาคอีสาน นิยมรับประทานกันอย่างแพร่หลาย ด้วยรสชาติที่เผ็ดร้อนและกลิ่นหอมเฉพาะตัว สามารถนำไปประกอบอาหารได้หลากหลายเมนู และยังมีสรรพคุณทางยามากมายที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของผักแพว
- ลำต้น: เป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก มีลำต้นเลื้อยตามพื้นดินและยกยอดตั้งตรง มีความสูงประมาณ 30-60 เซนติเมตร
- ใบ: เป็นใบเดี่ยวรูปหอก ปลายแหลม ใบเรียวยาว สีเขียวเข้ม มีกลิ่นหอมฉุนคล้ายกลิ่นพริกไทย
- ดอก: ออกเป็นช่อขนาดเล็กที่ปลายยอด มีสีขาวหรือชมพูอ่อน
- ผล: มีขนาดเล็ก สีน้ำตาลเข้ม
คุณค่าทางโภชนาการของผักแพว
ผักแพวอุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุที่สำคัญต่อร่างกาย เช่น
- ธาตุเหล็กสูง ช่วยป้องกันภาวะโลหิตจาง
- วิตามินเอ วิตามินซี ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันของร่างกาย
- ใยอาหารสูง ช่วยระบบขับถ่ายและลดความเสี่ยงโรคมะเร็งลำไส้
ประโยชน์ของผักแพว
- ช่วยต้านอนุมูลอิสระ เนื่องจากมีสารฟลาโวนอยด์ที่ช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ ลดความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็งและโรคหัวใจ
- ช่วยในการย่อยอาหาร มีสรรพคุณช่วยกระตุ้นน้ำย่อย ทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้ดีขึ้น
- ลดอาการอักเสบ มีฤทธิ์ลดการอักเสบของกล้ามเนื้อและข้อ
- เสริมภูมิคุ้มกัน เนื่องจากมีวิตามินซีสูง จึงช่วยเพิ่มภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง
- บำรุงโลหิต มีธาตุเหล็กสูง ช่วยในการสร้างเม็ดเลือดแดง
เมนูอาหารที่นิยมใช้ผักแพว
ผักแพวนิยมใช้ประกอบอาหารหลากหลายเมนู ทั้งเมนูแบบดั้งเดิมและเมนูสุขภาพ เช่น:
- ยำผักแพว: เมนูยอดนิยมที่ใช้ผักแพวสด ปรุงรสด้วยน้ำปลา มะนาว พริกสด คลุกเคล้ากับเนื้อสัตว์ เช่น ไก่หรือหมูสับ
- ลาบหมูใส่ผักแพว: ผักแพวช่วยเพิ่มรสชาติและกลิ่นหอมให้กับลาบ ทำให้อร่อยกลมกล่อมยิ่งขึ้น
- ต้มยำปลาช่อนใส่ผักแพว: เมนูร้อนๆ หอมสมุนไพรไทยจากผักแพว เพิ่มรสชาติและกลิ่นหอมเป็นเอกลักษณ์
- สลัดผักแพวกับไก่ฉีก: เมนูสุขภาพที่ให้คุณค่าสารอาหารสูงจากผักแพว
การปลูกและดูแลผักแพว
ผักแพวปลูกง่าย ดูแลง่าย เหมาะสำหรับปลูกในแปลงสวนหรือในกระถาง โดยต้องการดินที่ร่วนซุย ระบายน้ำดี และต้องการแสงแดดปานกลางถึงมาก สามารถขยายพันธุ์ได้ทั้งการปักชำและการเพาะเมล็ด ควรรดน้ำอย่างสม่ำเสมอ ไม่ปล่อยให้ดินแห้งหรือแฉะจนเกินไป
ข้อควรระวังในการรับประทาน
ผักแพวมีฤทธิ์ร้อนจึงควรรับประทานในปริมาณที่เหมาะสม ผู้ที่มีปัญหาระบบทางเดินอาหารหรือมีอาการแพ้ควรระวังในการบริโภคครั้งแรก
สรุป ผักแพวเป็นสมุนไพรไทยที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพสูง ทั้งในแง่การรักษาและบำรุงร่างกาย อีกทั้งยังนำไปประกอบอาหารได้หลายเมนู จึงเป็นพืชที่น่าสนใจและควรปลูกติดบ้านไว้เพื่อใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
