มะเขือพวง (Pea Eggplant) เป็นพืชผักพื้นบ้านที่พบได้ทั่วไปในประเทศไทยและประเทศเขตร้อนอื่น ๆ นิยมใช้เป็นส่วนประกอบในอาหารไทย เช่น แกงป่า แกงเขียวหวาน และน้ำพริก นอกจากเพิ่มรสชาติอาหารแล้ว มะเขือพวงยังมีคุณค่าทางโภชนาการและประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
- ลำต้น: เป็นไม้พุ่มสูงประมาณ 1-3 เมตร ลำต้นมีหนามเล็กน้อย
- ใบ: ใบเดี่ยว รูปไข่หรือรูปรี ขอบใบหยักเล็กน้อย มีขนปกคลุมบางส่วน
- ดอก: ดอกสีขาวหรือม่วงอ่อน ออกเป็นช่อ มีเกสรตัวผู้และตัวเมียอยู่ในดอกเดียวกัน
- ผล: มีขนาดเล็ก ทรงกลม สีเขียว จัดเรียงเป็นพวง เมื่อสุกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง
คุณค่าทางโภชนาการ
มะเขือพวงเป็นแหล่งของวิตามินและแร่ธาตุสำคัญหลายชนิด โดยในปริมาณ 100 กรัม มีสารอาหารดังนี้:
- พลังงาน: 39 กิโลแคลอรี
- คาร์โบไฮเดรต: 7.1 กรัม
- โปรตีน: 1.6 กรัม
- ไขมัน: 0.5 กรัม
- ใยอาหาร: สูง
- วิตามินและแร่ธาตุ: วิตามินเอ, วิตามินซี, วิตามินบี1, วิตามินบี2, แคลเซียม, ฟอสฟอรัส และธาตุเหล็ก
ประโยชน์ต่อสุขภาพ
- ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน – มีวิตามินซีและสารต้านอนุมูลอิสระช่วยป้องกันโรคต่าง ๆ
- ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด – ใยอาหารสูงช่วยลดการดูดซึมน้ำตาลเข้าสู่กระแสเลือด
- ลดระดับคอเลสเตอรอล – มีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดไขมันในเลือด
- บำรุงหัวใจและหลอดเลือด – มีโพแทสเซียมช่วยควบคุมความดันโลหิต
- ช่วยย่อยอาหารและป้องกันท้องผูก – ใยอาหารสูงช่วยกระตุ้นการทำงานของลำไส้
การใช้มะเขือพวงในอาหาร
มะเขือพวงสามารถใช้ประกอบอาหารได้หลายวิธี เช่น:
- ทานสด: รับประทานเป็นผักเคียงกับน้ำพริก
- แกง: ใช้ในแกงเขียวหวาน แกงป่า และแกงกะทิ
- ผัด: ผัดกับเต้าเจี้ยวหรือน้ำพริกแกง
- ดอง: ใช้ดองเพื่อเพิ่มรสชาติและเก็บได้นานขึ้น
วิธีการปลูกมะเขือพวง
- เลือกพื้นที่ปลูก – ต้องการแสงแดดเต็มที่และดินที่ระบายน้ำดี
- การเพาะเมล็ด – เพาะเมล็ดลงในถาดเพาะก่อนย้ายปลูกลงแปลง
- การดูแลรักษา – รดน้ำเป็นประจำ ใส่ปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยเคมีที่เหมาะสม
- การเก็บเกี่ยว – สามารถเก็บเกี่ยวได้ภายใน 90-120 วันหลังปลูก
ข้อควรระวัง
- การบริโภคดิบในปริมาณมาก – มีสารโซลานีนที่อาจเป็นพิษหากบริโภคมากเกินไป
- อาการแพ้ – ผู้ที่แพ้พืชในตระกูล Solanaceae ควรระมัดระวัง
- ควรเลือกมะเขือพวงที่สด – เปลือกเรียบ ไม่มีรอยช้ำ เพื่อคุณภาพที่ดีที่สุด
สรุป
มะเขือพวงเป็นผักพื้นบ้านที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงและสามารถนำไปใช้ทำอาหารได้หลากหลายรูปแบบ การปลูกมะเขือพวงไม่ยากและให้ผลผลิตเร็ว ทำให้เป็นพืชที่เหมาะสำหรับการปลูกในครัวเรือนและเชิงพาณิชย์ การบริโภคมะเขือพวงในปริมาณที่เหมาะสมช่วยส่งเสริมสุขภาพและเพิ่มคุณค่าทางโภชนาการให้กับร่างกายได้เป็นอย่างดี
