มะปราง (Bouea macrophylla) ภาษาอังกฤษเรียกว่า Marian Plum หรือ Gandaria เป็นผลไม้เมืองร้อนที่มีความใกล้เคียงกับมะยงชิด เป็นผลไม้พื้นเมืองของประเทศไทยและประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มะปรางเป็นผลไม้ที่มีรสชาติหวานหอม มีทั้งพันธุ์ที่หวานสนิทและพันธุ์ที่หวานอมเปรี้ยว ผลสามารถรับประทานสด หรือแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้ จึงได้รับความนิยมอย่างมากในตลาดผลไม้ไทย
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของมะปราง
- ต้น: เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ สูงประมาณ 10-25 เมตร ลำต้นแข็งแรง แตกกิ่งก้านเป็นทรงพุ่มแน่น
- ใบ: เป็นใบเดี่ยว รูปรีถึงรูปไข่ สีเขียวเข้ม มีความมันเงา เรียงสลับกันตามกิ่ง
- ดอก: ออกเป็นช่อบริเวณปลายกิ่ง ดอกมีสีเหลืองอ่อนหรือสีครีม มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ
- ผล: มีลักษณะรีหรือรูปไข่ เปลือกบาง ผลดิบมีสีเขียว เมื่อสุกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองทอง
- เนื้อผล: มีสีเหลืองสด รสชาติหวานหรือหวานอมเปรี้ยว เนื้อนุ่ม ฉ่ำ และมีเส้นใยเล็กน้อย
- เมล็ด: มีขนาดใหญ่กว่ามะยงชิด และอาจมีเส้นใยรอบเมล็ด
ประเภทของมะปราง
- มะปรางหวาน – มีรสชาติหวาน ไม่มีรสเปรี้ยว เนื้อนุ่มและฉ่ำ มักใช้รับประทานสด
- มะปรางเปรี้ยว – มีรสเปรี้ยวอมหวาน เหมาะสำหรับนำไปแปรรูป เช่น ดอง หรือทำเป็นน้ำผลไม้
แหล่งปลูกมะปรางในประเทศไทย
มะปรางเป็นผลไม้ที่ต้องการสภาพอากาศร้อนชื้น ดินร่วนซุย และมีการระบายน้ำดี แหล่งปลูกที่สำคัญ ได้แก่:
- จังหวัดนครนายก – มีชื่อเสียงในเรื่องมะปรางหวานและมะยงชิด
- จังหวัดปราจีนบุรี – แหล่งผลิตที่มีคุณภาพ ผลผลิตมีรสชาติหวานและเนื้อแน่น
- จังหวัดจันทบุรีและระยอง – เป็นพื้นที่ปลูกใหม่ที่ได้รับความนิยม
- จังหวัดราชบุรีและสุพรรณบุรี – มีการปลูกมะปรางเพื่อการค้าและการแปรรูป
ฤดูกาลเก็บเกี่ยวมะปราง
- ออกดอก: ช่วง พฤศจิกายน – ธันวาคม
- ผลสุกและเก็บเกี่ยวได้: ช่วง มีนาคม – พฤษภาคม
- ราคาสูงสุดในตลาด: ช่วงต้นฤดูกาล (มีนาคม) ราคามักสูงกว่าช่วงปลายฤดูกาล
คุณค่าทางโภชนาการของมะปราง (ต่อ 100 กรัม)
| สารอาหาร | ปริมาณ |
|---|---|
| พลังงาน | 50-60 กิโลแคลอรี |
| คาร์โบไฮเดรต | 12-15 กรัม |
| น้ำตาล | 9-12 กรัม |
| ใยอาหาร | 1.5-3 กรัม |
| วิตามินซี | 20-35 มิลลิกรัม |
| วิตามินเอ | 400 IU |
| แคลเซียม | 8-12 มิลลิกรัม |
| ธาตุเหล็ก | 0.2-0.5 มิลลิกรัม |
มะปรางเป็นผลไม้ที่มีวิตามินซีและเบต้าแคโรทีนสูง ซึ่งช่วยบำรุงสายตาและเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ ยังมีใยอาหารที่ช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้ดีขึ้น
ประโยชน์ของมะปรางต่อสุขภาพ
- ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน – วิตามินซีสูง ช่วยป้องกันโรคหวัดและเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน
- บำรุงสายตา – มีวิตามินเอและเบต้าแคโรทีนที่ช่วยลดความเสี่ยงของโรคเกี่ยวกับดวงตา
- ช่วยระบบขับถ่าย – ใยอาหารช่วยป้องกันอาการท้องผูก
- ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ – สารต้านอนุมูลอิสระช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด
- ช่วยให้ผิวพรรณสดใส – วิตามินซีช่วยกระตุ้นการสร้างคอลลาเจน
การแปรรูปและการนำมะปรางไปใช้ประโยชน์
1. อาหารและขนมหวาน
- มะปรางลอยแก้ว – เมนูขนมไทยที่ช่วยเพิ่มความสดชื่น
- น้ำมะปราง – แปรรูปเป็นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ
- มะปรางแช่อิ่ม – ทำให้ผลไม้มีรสหวานขึ้น
- ไอศกรีมมะปราง – เพิ่มรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ให้กับของหวาน
2. อุตสาหกรรมเครื่องสำอาง
- สารสกัดจากมะปรางใช้ในผลิตภัณฑ์บำรุงผิวและสบู่
3. ยาสมุนไพร
- เปลือกต้นมะปรางใช้เป็นยาแก้ไข้และช่วยลดการอักเสบ
ตลาดและราคามะปราง
- มะปรางเกรดพรีเมียม: ราคาประมาณ 150-500 บาทต่อกิโลกรัม
- มะปรางทั่วไป: ราคาประมาณ 80-200 บาทต่อกิโลกรัม
- ราคาสูงสุด: พบในช่วงต้นฤดูกาล (มีนาคม)
สรุป
มะปรางเป็นผลไม้เมืองร้อนที่มีรสชาติหวานหอมและมีคุณค่าทางโภชนาการสูง สามารถรับประทานสด หรือแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้หลากหลาย นอกจากนี้ มะปรางยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพและสามารถนำมาใช้ในอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องสำอางได้อีกด้วย ด้วยความต้องการที่เพิ่มขึ้นในตลาดทั้งในและต่างประเทศ มะปรางจึงเป็นผลไม้เศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศไทย หากคุณกำลังมองหาผลไม้ที่ทั้งอร่อยและดีต่อสุขภาพ มะปรางคือผลไม้ที่คุณไม่ควรพลาด!
