ถั่วดำ (Black bean) เป็นพืชล้มลุก มีขนสีน้ำตาล ดอกเป็นช่อสีเหลือง ฝักแห้งแตก เปลือกหุ้มเมล็ดเป็นสีดำ มีสารพวกแอนโทไซยานิน ใช้แต่งสีขนม โดยต้มเคี่ยวกับน้ำหรือบดผสมกับแป้ง มีรสหวาน ช่วยบำรุงเลือด ขับของเหลวในร่างกาย ขับลม ขจัดพิษ บำรุงไต ขับเหงื่อ แก้ร้อนใน บำรุงสายตา เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการบวมน้ำ เหน็บชา ดีซ่าน ไตเสื่อม ปวดเอว มีโปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต แคโรทีน ไนอะซิน วิตามินบี 1 และบี 2 และสารที่ช่วยบรรเทาอาการปวดลำไส้เล็ก
ถั่วดำในประเทศไทยพบปลูกในทุกภาค โดยเฉพาะภาคเหนือ และภาคอีสาน โดยพันธุ์ที่ปลูกมากเป็นพันธุ์พื้นเมือง เพื่อใช้รับประทานฝักสด และเมล็ด
ถั่วดำเป็นพืชอายุสั้น มีความทนต่อสภาพแห้งแล้ง และพื้นที่ชื้นได้ดี ปลูกได้ทั้งพื้นที่ไร่ และแปลงนา แต่นิยมปลูกในแปลงนาหลังเก็บเกี่ยวข้าวเป็นส่วนใหญ่
